Dieren komen langzaam maar zeker uit hun winterslaap, de dieren die aan winterslaap doen tenminste. Bij winterslaap denk je waarschijnlijk aan wekenlang slapen en dromen, dat heb ik in ieder geval wel, elke winter weer. Aan de kunstacademie, waar ik momenteel een masteropleiding volg, koos ik winterslaap als thema. Het thema houdt verband met mijn behoefte aan een winterslaap en het zich verbinden met cyclische processen, in dit geval de seizoenen. Het is de bedoeling dat een thema ook wetenschappelijk onderbouwd wordt en met ‘maken’ gepaard gaat. Ik ben een maker en droomwerker en juist in deze context ook voortdurend met onderzoek bezig, al verbind ik dat niet altijd met wetenschappelijk onderzoek of wetenschappelijke bronnen. Het is dus zaak dit wat bewuster in te gaan zetten. Onlangs vond ik een interessant artikel op internet:
Winterslaap, ook wel torpor genoemd, is een mysterieuze biologische spaarstand, die dieren inschakelen bij een tekort aan voedsel. (Uit: ‘Kan de mens in winterslaap’: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/kan-de-mens-in-winterslaap-~b3a1c83e/)
Een ander woord voor winterslaap is ‘torpor’: dit is Latijn voor ‘verlamming, bewegingloosheid’. Er is dus eigenlijk geen sprake van slaap. Dit is wel het geval als het gaat om winterrust, maar bij winterslaap is er sprake van een soort coma. De organen worden dan uitgeschakeld, bij enkele soorten worden zelfs de hersenen uitgeschakeld. De lichaamstemperatuur daalt flink en de dieren komen weken of zelfs maanden niet van hun plek. Sommige dieren worden geheel stijf of bevriezen. Er is sprake van schijndood. Dit is anders bij een winterrust: de lichaamstemperatuur daalt slechts enkele graden en dieren worden wakker om te fourageren.
Het betreft een bericht uit de Volkskrant, waarbij hoogleraar farmacologie (Rob Henning) vertelt dat men onderzoek doet naar de mogelijkheden om mensen in winterslaap te krijgen. Dit in eerste instantie ten behoeve van de ruimtevaart, een langdurige reis naar Mars bijvoorbeeld. Mensen kunnen namelijk niet in winterslaap, omdat organen en hersenen ernstig beschadigd zouden raken. Wij bezitten net zomin de stofjes om de schade te herstellen. Dieren, die in winterslaap gaan bezitten deze stoffen wel, zo is ontdekt. Men onderzoekt dan ook welke stoffen er nodig zijn om schade te voorkomen.
De westerse wetenschap wenst de winterslaap kunstmatig na te bootsen: Het nabootsen van een winterslaap en het onderzoek dat men doet om dit te kunnen realiseren, zou een korte route kunnen zijn om iets te bereiken. Men doet er weliswaar jaren over om het middel te vinden, na te maken en te ontwikkelen, maar dan kan er ook een grote massa van profiteren en een enorme ontwikkeling doormaken. Ik ga er echter vanuit dat er ook mogelijkheden zijn om jezelf te trainen in het ‘slapen’ en de winterslaap te beschouwen als een speciale droomstaat. De winterslaap associeer ik dan ook met droomtijd. Dergelijke gedachten zijn geïnspireerd op de Oosterse mystiek, sjamanisme, de levenswijze van de zg. indigenous people, mysteriescholen, Jungiaans gedachtengoed, maar ook op bronnen, die gebaseerd zijn op cross-over onderzoek, zoals bij Fritjof Capra, Anagarika Govinda en Alan Wallace.
Ik ben altijd bezig met de verbanden en cross-over mogelijkheden, ik verzamel kennis vanuit verschillende invalshoeken, combineer, mix en ontwikkel. Mijn kunst is niet alleen bedoeld als autonoom product, maar ook als middel om het proces van transformatie te initiëren, te versterken en te verbeelden. Het betreft dus onderzoek, verzamelen, reflectie, brainstorm, mixen, maken en transformeren. Het is een doorgaand proces. Ik verkies voor mijn kunst een experimentele werkwijze, een open space.
In deze column laat ik een afbeelding zien en geef ik de link naar een filmpje. Ik heb daarbij winterslaap verbonden met dood of beter: schijndood. De winterslaap is wat mij betreft een dode fase en maakt deel uit van een cyclisch proces.
In de afbeelding zie je een ‘still’, een momentopname uit een performance. Je ziet een persoon in een camouflage outfit op de aarde liggen. Het beeld biedt jou als kijker de mogelijkheid om te associëren en verder te dromen, terwijl tegelijkertijd de verbinding met de natuur en de verstilling in dit beeld gegeven is. In het filmpje herken je waarschijnlijk de paralellen met de afbeelding, maar wordt het tevens duidelijk dat het een schijndood betreft: Het beeld valt op gegeven moment stil, de zichtbare beweging houdt op, waarna er ondergronds van alles lijkt te gebeuren.
Het filmpje kun je bekijken op: https://vimeo.com/321046111
Veel inspiratie en inzicht gewenst
Francisca